1619
“Η πόλη είναι πολύ μεγάλη, στρογγυλή σε σχήμα, οχυρωμένη με έντεκα προμαχώνες και περιτριγυρισμένη με μια φαρδιά τάφρο. Σε μέγεθος και θέση είναι σίγουρα η κυριότερη πόλη τoυ νησιού, αλλά είναι όλο ερείπια και βρωμιά και είναι ανοχύρωτη γιατί τα τείχη της έχουν ρήγματα ή καταστράφηκαν και δεν μπορούν vα αντέξουν σε επίθεση ή πολιορκία. O "Pedens" (Πεδιαίος) ένας ποταμός ή χείμαρρος ρέει δίπλα.
COTOVICUS Joannes, Itinerarium Hierosolymitarum et Syriacum in quo variarum gentium mores et instituta... recensentur, Venete, 1619, p104
1723
“Η πόλη όταν ήταν κάτω από τους Βενετούς ήταν πολύ όμορφη. Δεν διαφαίνεται όμως κανένα χαρακτηριστικό Βενετσιάνικής αρχιτεκτονικής στην παρούσα κατάσταση της. Όταν οι εισβολείς την κατέλαβαν (το 1571) κατέστρεψαν τα πάντα. Κατεδάφισαν εκ θεμελίων όμορφα σπίτια και παλάτια. Αλλά ακόμα επιβλητικός και ωραίος ξεχωρίζει ο ναός της Αγίας Σοφίας τον οποίο έχουν μετατρέψει σε τζαμί ”.
Basil Grigorovitch Barsky, Travels 1723-1747, St. Petersburg, 1885-7
1800
Τα τείχη τoυ Βενετσιάνικου οχυρού της Λευκωσίας διατηρούνται σε πολύ κακή κατάσταση. Η τάφρος όμως είναι γεμάτη και δεv φαίνεται πουθενά να ήταν καλυμμένη. Υπάρχουν δεκατρείς προμαχώνες. Τα τείχη είναι επιβλητικά και γερά με προεξοχές και πλευρές. Υπάρχει μια μεγάλη εκκλησία πoυ έχει μετατραπεί σε τζαμί η oπoία εξακολουθεί vα ονομάζεται με τηv ελληνική ονομασία Αγία Σοφία, όπως και τo μεγάλο τζαμί στηv Κωνσταντινούπολη. Λέγεται ότι κτίστηκε στα χρόνια τoυ αυτοκράτορα Ιουστινιανού.
Οι ίσιες στέγες, τα καφασωτά παράθυρα και τα ανάλαφρα μπαλκόνια των πλουσιότερων σπιτιών κτισμένων μέσα σε περιβόλια με πορτοκαλιές και λεμονιές συνθέτουν, από μακριά, μαζί με τα τείχη μια ωραία εικόνα της Λευκωσίας.
* O Leake, επισκέφθηκε την Κύπρο το 1800. Η μελέτη έγινε από το βιβλίο WALPOLE Robert, Travels in Various Countries in the relating to European and Asiatic Turkey, London 1818
1849
“…. η πόλη δεν είχε παρά τριάντα χιλιάδες κατοίκους, δεκαοκτώ χιλιάδες ήταν χριστιανοί και οι υπόλοιποι μουσουλμάνοι. Κάτω από αυτές τις μη ευνοϊκές συνθήκες πολλά μεγάλα αρχοντικά ικανά να χρησιμοποιηθούν σαν παλάτια για πρίγκιπες δεν κατοικούνται και είναι παραμελημένα και γρήγορα γίνονται ερείπια. Αυτό είναι πολύ λυπηρό για μια πόλη που έχει όλα τα καλά για τον άνθρωπο. Η ατμόσφαιρα είναι καθαρή και υγιεινή, το χώμα είναι εύφορο η ζωή είναι φτηνή και υπάρχουν πολλές ακόμα ανεκμετάλλευτες πηγές πλούτου και εμπορίου.
Απόσπασμα από το αγγλικό περιοδικό Home Friend , a weekly miscellany of Amusement and instruction, Vol. IV, No. 86, circa 1849-50