Το παλαιό μοναστήρι της Παναγίας Μακεδονίτισσας βρίσκεται περί τα 6 χλμ. δυτικά της Λευκωσίας, και από την επωνυμία του έχει ονομαστεί Μακεδονίτισσα και ολόκληρη η γύρω περιοχή που έχει κατοικηθεί κατά τα τελευταία χρόνια. Η ονομασία Μακεδονίτισσα αποτελεί επώνυμο της Παναγίας, το οποίο είναι ανάλογο προς άλλα επώνυμα της Παναγίας στο νησί. Για την προέλευση του επώνυμου αυτού υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Η επικρατέστερη απ’ αυτές είναι ότι τούτο προήλθε από το φυτό μακεδονήσιον (ματζινοήσιν), το γνωστό μαϊντανό. Στην Κύπρο υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις επωνυμιών της Παναγίας προερχομένων από φυτά.
Πότε και από ποιους ιδρύθηκε το μοναστήρι είναι άγνωστο. Οι αρχαιότερες περί αυτού αναφορές είναι της περιόδου της τουρκοκρατίας, αλλά εκφράζεται η βεβαιότητα ότι τούτο υπήρχε ήδη πριν από την κατάκτηση της Κύπρου από τους Τούρκους το 1570 – 71, πιθανό από την περίοδο της βενετοκρατίας. Σημαντική αναφορά για το μοναστήρι γίνεται σε έγγραφο του αρχιεπισκόπου Κύπρου Γερμανού, ημερομηνίας 15 Οκτωβρίου του 1705. Τούτο αποτελεί πράξη αγοραπωλησίας κατά την οποία ο Αρχιεπίσκοπος Γερμανός πώλησε υποστατικά, δεξαμενή και πηγή νερού και κτήματα στον τότε ηγούμενο της Μακεδονίτισσας παπά-Γεράσιμο έναντι του ποσού των 80 γροσιών.
Με το ίδιο έγγραφο καθορίζονταν και οι σχέσεις του μοναστηριού της Μακεδονίτισσας με το γειτονικό μοναστήρι του Αρχαγγέλου σχετικά με τη χρησιμοποίηση του νερού. Το 1798 έγινε εκτεταμένη ανακαίνιση του μοναστηριού από τον αρχιεπίσκοπο Χρύσανθο. Το μοναστήρι φαίνεται ότι είχε πληγεί σοβαρά από τα γεγονότα του 1821 και τους διωγμούς εκ μέρους των Τούρκων, γιατί στη συνέχεια αντιμετώπισε πρόβλημα επιβίωσης και δημιούργησε πολλά χρέη. Το 1857 έγινε σημαντική προσπάθεια για την αξιοποίηση της περιουσίας του μοναστηριού. Επισκευάσθηκαν τα κτίρια και το υδραγωγείο της μονής και καταβλήθηκε προσπάθεια για δημιουργία αμπελώνων, ελαιώνων, συκαμινεώνων κ.ά.
Το μοναστήρι διατηρήθηκε μέχρι τα τέλη του 19ου αι. Τούτο επιβεβαιώνεται από μια αναφορά στον Κτηματολογικό Κώδικα της Αρχιεπισκοπής σχετική με καθορισμό διαφιλονικουμένων ορίων κτημάτων μεταξύ του μοναστηριού της Μακεδονίτισσας και του μοναστηριού του Αγίου Προκοπίου (Μετοχίου του Κύκκου). Αργότερα το μοναστήρι διαλύθηκε και περιήλθε στην κατοχή της Αρχιεπισκοπής, η οποία στη συνέχεια ενοικίαζε την περιουσία του σε ιδιώτες.
Το μοναστήρι διέθετε πάντοτε δεξαμενή και πηγή άφθονου νερού. Για το λόγο αυτό μέχρι το 1950 κατά την εορτή του Αγίου Πνεύματος (ημέρα του Κατακλυσμού) διοργανώνετο εκεί πανηγύρι στο οποίο συμμετείχαν οι κάτοικοι της Έγκωμης και των γύρω χωριών.
Στο χώρο του παλαιού μοναστηριού σήμερα λειτουργεί ο Ιερός Ναός Παναγίας Μακεδονίτισσας.
Η Παναγία Μακεδονίτισσας γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου (Γέννηση της Θεοτόκου).
πατήρ Δαμιανός: 99737305
Ιστοσελίδα:
http://www.makedonitissa.com
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της
Εκκλησίας της Κύπρου.