Ιστορία Έγκωμης

Το προάστιο αυτό πράγματι αποτελεί νεότερο συνοικισμό. Το πιθανότερο είναι ότι ιδρύθηκε μετά το 1567 ύστερα από το γκρέμισμα των σπιτιών και 80 περίπου εκκλησιών και μοναστηριών που ξέκοψαν έξω από τα παλαιά λουζινιακά τείχη της Λευκωσίας. Τα τείχη αυτά κατεδάφισαν οι Βενετοί, οι οποίοι και ανέγειραν στη θέση τους τα σημερινά βενετικά τείχη της πρωτεύουσας, θέλοντας να περιορίσουν την περίμετρο των παλαιών τειχών.

Με τη σμίκρυνση της περιμέ­τρου τους, από 6,5 σε 4,8 χιλιόμετρα, τα τείχη θα απομακρύνονταν από τους παρακείμενους λόφους, γεγονός που θα ενίσχυε την αμυντική τους δυνατότητα και θα περιοριζόταν ο αριθμός των στρατιωτών που απαιτείτο για την επάνδρωση τους. Τότε, οι άστεγοι κάτοικοι των κατεδαφισθέντων συνοικισμών μετακι­νήθηκαν στα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας όπου σε απόσταση 3 χιλιομέτρων από τα νέα τείχη της πόλης και ενός χιλιομέτρου από τον Άγιο Δομέτιο (που προϋπήρχε της Έγκωμης), συνενούμενοι με τους γεωργούς των γύρω περιοχών, ίδρυσαν την Έγκωμη.

Τον αρχικό πυρήνα του οικισμού αποτέλεσε η περιοχή που βρίσκεται στα βορειοανα­τολικά της παλαιάς εκκλησίας του Αγίου Νικολάου (κοντά στην πλατεία Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’). Τα σπίτια της ‘Εγκωμης κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας μέχρι και το πρώτο μισό του αιώνα μας κτίζονταν από πλινθάρια. Όμως, τα θεμέλια τους κατασκευάζονταν από πέτρα που μεταφερόταν από το Γερόλακκο ή λατομεύετο από τα υψώματα της περιοχής που σήμερα λέγεται Μονπαρνάς. Πολύ ελάχιστα σπίτια είχαν πρόσοψη κατασκευασμένη εξολοκλήρου από πέτρα. Επίσης δεν διασώζονται μεγάλα αρχοντικά πετρόκτιστα σπίτια, γιατί προφανώς τέτοια σπίτια είτε δεν υπήρξαν ποτέ, είτε ήταν πολύ σπάνια.